Παρά τις εντεινόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και την άνοδο εναλλακτικών νομισμάτων και τεχνολογιών πληρωμών, το ευρώ διατήρησε τη θέση του ως το δεύτερο σημαντικότερο νόμισμα παγκοσμίως το 2024, με το μερίδιό του στη διεθνή χρήση να παραμένει γύρω στο 19%, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Η σταθερότητα αυτή είναι αξιοσημείωτη, δεδομένου ότι η χρονιά χαρακτηρίστηκε από μειώσεις επιτοκίων στην ευρωζώνη, αυξανόμενη γεωπολιτική αβεβαιότητα, και πρωτοφανή αγορές χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες. Αν και το ευρώ δεν σημείωσε θεαματική άνοδο, κατάφερε να αντέξει τις πιέσεις και να παραμείνει πυλώνας εμπιστοσύνης στις διεθνείς αγορές.
Σταθερό το μερίδιο του ευρώ στα αποθεματικά
Το μερίδιο του ευρώ στα παγκόσμια συναλλαγματικά αποθέματα διατηρήθηκε σταθερό στο 20%, την ώρα που το αντίστοιχο ποσοστό του δολαρίου υποχώρησε στο 57,8%, συνεχίζοντας την πτωτική πορεία της τελευταίας δεκαετίας. Η χρήση του κινεζικού γουάν (renminbi) περιορίστηκε στο 2,2%, κυρίως λόγω αβεβαιότητας για την κινεζική οικονομία και έλλειψης διαφάνειας.
Ισχυρή παρουσία στις αγορές χρέους
Σημαντική αύξηση παρατηρήθηκε στην έκδοση διεθνών δανείων και ομολόγων σε ευρώ, με το συνολικό ποσό να ξεπερνά τα 900 δισ. δολάρια – το υψηλότερο επίπεδο από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Οι αμερικανικές εταιρείες πρωτοστάτησαν στην έκδοση “Reverse Yankee” ομολόγων, εκμεταλλευόμενες τη διαφορά στα επιτόκια για να αντλήσουν φθηνότερη χρηματοδότηση σε ευρώ.
Ο χρυσός και οι BRICS επανακαθορίζουν το τοπίο
Την ίδια ώρα, οι κεντρικές τράπεζες αγόρασαν πάνω από 1.000 τόνους χρυσού μέσα στο 2024, με αποτέλεσμα η αξία του χρυσού στα παγκόσμια αποθέματα να ξεπεράσει εκείνη του ευρώ. Το 20% των αποθεμάτων ήταν σε χρυσό, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του ευρώ ήταν 16%.
Παράλληλα, οι χώρες των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) επιταχύνουν την ανάπτυξη εναλλακτικών υποδομών πληρωμών, όπως το “BRICS Clear”, για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Η απειλή των stablecoins και των crypto
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και η ενίσχυση των ψηφιακών νομισμάτων. Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε τη δημιουργία “στρατηγικού αποθέματος Bitcoin” και προωθεί την παγκόσμια χρήση stablecoins συνδεδεμένων με το δολάριο, που στο τέλος του 2024 κατείχαν πάνω από 150 δισ. δολάρια σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Αυτές οι εξελίξεις ενδέχεται να ενισχύσουν περαιτέρω τη διεθνή ισχύ του δολαρίου.
Η ευρωπαϊκή απάντηση: ψηφιακό ευρώ και ενιαία αγορά
Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, η ΕΚΤ εντείνει τις προσπάθειες ενίσχυσης της διεθνούς παρουσίας του ευρώ. Μεταξύ των προτεραιοτήτων είναι η ανάπτυξη του ψηφιακού ευρώ, η βελτίωση των διασυνοριακών πληρωμών, και η δυνατότητα εκκαθάρισης συναλλαγών σε ψηφιακά δίκτυα μέσω κεντρικού χρήματος.
Ωστόσο, όπως τόνισε η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες. Η προώθηση μιας ουσιαστικής ένωσης αποταμίευσης και επενδύσεων, η εξάλειψη των φραγμών εντός της ΕΕ, και η έκδοση κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων, ιδίως για την άμυνα, είναι κομβικής σημασίας για την ενίσχυση της ελκυστικότητας του ευρώ.
Συμπέρασμα: Ανθεκτικότητα, αλλά όχι εφησυχασμός
Το ευρώ άντεξε σε μια ταραγμένη χρονιά, αλλά το μέλλον του εξαρτάται από τη στρατηγική βούληση της Ευρώπης. Χωρίς τολμηρές αποφάσεις και εμβάθυνση της ενοποίησης, το ευρώ κινδυνεύει όχι από το δολάριο ή το γουάν, αλλά από την ίδια την ταχύτητα των παγκόσμιων αλλαγών.
