Ο Ντόναλντ Τραμπ και η νέα πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σανάε Τακαΐτσι, υπέγραψαν την Τρίτη συμφωνίες για εμπόριο και σπάνιες γαίες, εν μέσω ενός κλίματος δηλώσεων υψηλών προσδοκιών και πολιτικής αβροφροσύνης, αλλά με περιορισμένο πρακτικό περιεχόμενο.
Ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ και εκ νέου υποψήφιος για το 2026, εμφανίστηκε αποθεωτικός προς την Ιαπωνία και προσωπικά προς την πρωθυπουργό Τακαΐτσι, την οποία αποκάλεσε «μεγάλη φίλη» και «ισχυρή ηγέτιδα». «Οτιδήποτε χρειαστείτε, οτιδήποτε μπορώ να κάνω για την Ιαπωνία, θα είμαστε εκεί», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τραμπ, στέλνοντας σαφές μήνυμα ενίσχυσης της διμερούς στρατηγικής σχέσης.
Μια Συμφωνία Πολλών Υποσχέσεων, Λίγων Λεπτομερειών
Η επίσημη ανακοίνωση περιλαμβάνει συμφωνίες για το εμπόριο, τις σπάνιες γαίες, την τεχνητή νοημοσύνη και την ενέργεια. Η Ιαπωνία φέρεται να έχει δεσμευτεί για επενδύσεις έως και 400 δισ. δολάρια σε στρατηγικά έργα στις ΗΠΑ, ενώ υπήρξε και επανεπιβεβαίωση ενός παλαιότερου σχεδίου για χρηματοδοτήσεις ύψους 550 δισ. δολαρίων.
Ωστόσο, η αμερικανική πλευρά δεν παρουσίασε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, ποσοτικούς στόχους ή δεσμευτικά μέτρα. Το έγγραφο για τις εμπορικές σχέσεις «επισημαίνει την ικανοποίηση για τη συνεχή πρόοδο» και αναφέρει τη «δέσμευση» για την υλοποίηση της συμφωνίας – διατύπωση που παραπέμπει περισσότερο σε πρόθεση, παρά σε πράξη.
Ανάλογα θολό ήταν και το κείμενο για τις σπάνιες γαίες: πρόκειται για «δέσμευση συνεργασίας σε αδειοδοτήσεις, χρηματοδότηση και χαρτογράφηση κοιτασμάτων», χωρίς περαιτέρω εξειδίκευση.
Στρατηγική Άμυνας και Πολιτική Επικοινωνία
Η Τακαΐτσι ανακοίνωσε πρόθεση αύξησης των αμυντικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ, μια κίνηση που ερμηνεύεται ως προληπτικό «αντάλλαγμα» στις πιέσεις Τραμπ για μεγαλύτερη συμβολή της Ιαπωνίας στην ασφάλεια της περιοχής, με φόντο την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας και την απειλή από τη Βόρεια Κορέα.
Παράλληλα, το επικοινωνιακό σκηνικό κυριάρχησε: η Τακαΐτσι προσέφερε στον Τραμπ υπογεγραμμένο μπαστούνι του γκολφ και δήλωσε πως θα τον προτείνει για το Νόμπελ Ειρήνης. Ο Τραμπ ανταπέδωσε με καπέλα που έγραφαν «JAPAN IS BACK». Οι εικόνες και τα συνθήματα ενίσχυσαν την πολιτική στόχευση της επίσκεψης: εδραίωση συμμαχιών και ενίσχυση του ηγετικού προφίλ ενόψει εκλογών.
Στο Παρασκήνιο: Κίνα, Καναδάς και Δασμοί
Η επίσκεψη στην Ιαπωνία αποτελεί προοίμιο της συνάντησης Τραμπ – Σι Τζινπίνγκ, προγραμματισμένης για την Πέμπτη στη Νότια Κορέα. Ο Τραμπ δηλώνει αισιόδοξος για συμφωνία με την Κίνα πριν την 1η Νοεμβρίου, ημερομηνία έναρξης νέων δασμών ύψους 100%. Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, μίλησε για «ουσιαστικό πλαίσιο συμφωνίας» και καθυστέρηση στην εφαρμογή περιορισμών από την Κίνα για τις σπάνιες γαίες.
Αντίθετα, η σχέση ΗΠΑ–Καναδά βρίσκεται σε κρίση. Μια διαφήμιση της κυβέρνησης Οντάριο που αναφερόταν στον Ρόναλντ Ρίγκαν προκάλεσε την οργή Τραμπ, που ανακοίνωσε αύξηση δασμών κατά 10% και «παγώνει» κάθε εμπορική διαπραγμάτευση με τον Καναδά.
Ανάλυση: Διπλωματία Μέσω Σκηνικού, Όχι Περιεχομένου
Η συνάντηση Τραμπ–Τακαΐτσι είχε περισσότερο χαρακτήρα εντυπώσεων παρά οικονομικής ουσίας. Παρά τις θετικές δηλώσεις και τις πολιτικές χειρονομίες, η έλλειψη συγκεκριμένων δεσμεύσεων και η ασάφεια των συμφωνιών υπονομεύουν τη βαρύτητα του ταξιδιού.
Η Ιαπωνία φαίνεται να κερδίζει προσωρινή αναστολή των δασμών, με αντάλλαγμα πολιτική συμπόρευση και επενδυτικές προθέσεις. Ο Τραμπ, από την πλευρά του, κερδίζει διπλωματικό «πόντο» στον προεκλογικό του αγώνα, παρουσιάζοντας εαυτόν ως παγκόσμιο διαμεσολαβητή και αδιαμφισβήτητο παράγοντα επιρροής στην Ασία.
Το ερώτημα είναι αν όλα αυτά θα μετουσιωθούν σε πραγματικά οφέλη για τις δύο οικονομίες ή θα μείνουν στο επίπεδο των φωτογραφιών και των δηλώσεων. Διότι, σε μια περίοδο παγκόσμιας αστάθειας και εμπορικών συγκρούσεων, η διεθνής οικονομία χρειάζεται λιγότερα λόγια και περισσότερες πράξεις.
